Wat betekent recht op informatie?

Vaak kan men zelf beslissen of zij hun persoonsgegevens met een organisatie willen delen. Zij kunnen er bijvoorbeeld voor kiezen om een bepaalde app te installeren op hun telefoon. Sinds de komst van de AVG-wet op 25 mei 2018 is er een aantal privacyrechten verduidelijkt waar iedereen beroep op kan doen. Zo heb je het recht om bij bedrijven en organisaties persoonsgegevens op te vragen en in te zien.

Het recht op informatie (inzagerecht) houdt in dat een organisatie transparante informatie moet geven aan betrokkenen van wie zij persoonsgegevens verwerkt. Bijvoorbeeld over het doel waarvoor je gegevens worden gebruikt, welke soorten gegevens er door de organisatie gebruikt worden, welke andere organisatie(s) eventueel jouw gegevens krijgen, hoe lang je gegevens worden bewaard, of je gegevens met landen buiten de EU worden gedeeld, wat jouw privacyrechten zijn, hoe de organisatie aan jouw gegevens is gekomen als je die zelf niet hebt verstrekt en of de organisatie automatische besluiten over mensen neemt.

In het kort komt dat erop neer dat personen geïnformeerd moeten worden over welke gegevens er verwerkt worden en met welk doel. Zodat zij zelf kunnen beslissen of zij dit willen of niet. Ook als personen verplicht zijn om hun gegevens af te staan, hebben zij recht op heldere informatie vooraf.

In de meeste gevallen wordt deze informatie in de privacyverklaring opgetekend. De Algemene Verordening Gegevensbescherming stelt verschillende eisen aan de privacyverklaring. Daarnaast moet een organisatie, tot op zekere hoogte, alle informatie geven over het verwerken van persoonsgegevens van de betrokkene die daarover een verzoek indient.

Een aantal voorbeelden voor je:

• Je hebt recht op informatie als je slachtoffer bent van een strafbaar feit. Of het nu gaat over je rechten, aangifte doen of wat er met de strafzaak gebeurt. De politie en de officier van justitie hebben de plicht om je te informeren.
• Als patiënt heb je recht op informatie over je ziekte, het onderzoek en/of de voorgestelde behandeling en de mogelijke gevolgen daarvan. Je mag alleen worden onderzocht en behandeld met jouw toestemming. Uw behandelend zorgverlener is verplicht u goed te (laten) informeren over de aard van de voorgestelde behandeling en/of onderzoeken, eventuele alternatieve behandelingsmogelijkheden, mogelijke risico’s, gevolgen en bijwerkingen en over de vooruitzichten na een eventuele behandeling. Ook heb je recht op inzage in je medisch dossier. En dat zijn nog maar een paar rechten. Alle patiëntenrechten zijn vastgelegd in de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO).
• Informatie over de voortgang van je kind op school is belangrijk voor een ouder. De school is verplicht informatie over het kind te geven als de ouder zonder gezag daar om vraagt. Meestal verwerkt de school de meeste gegevens van je kind omdat die ook alle onderwijsgegevens heeft. Bij gescheiden ouders moet school een neutrale positie innemen en informatie aan beide ouders geven.
• Bijna elke werkgever zal in het kader van de arbeidsovereenkomst personeelsgegevens bijhouden en verwerken. Een werkgever zal bij het verstrekken van een kopie van persoonsgegevens (personeelsdossier) ervoor kiezen de (persoons)gegevens over andere betrokkenen onzichtbaar te maken. In een personeelsdossier mogen bijvoorbeeld klachten, waarschuwingen, verzuimfrequenties, beoordelingsverslagen, functioneringsverslagen en persoonlijke aantekeningen worden opgenomen. Medische informatie mag niet in een personeelsdossier worden opgenomen. Informatie over de re-integratie, verzuimbegeleiding en beperkingen die een werknemer heeft in verband met zijn of haar ziekte mogen overigens weer wel in het personeelsdossier worden opgenomen. Uit de rechtspraak volgt verder dat het inzagerecht uitdrukkelijk niet ziet op interne notities van (andere) medewerkers van de werkgever en die alleen bedoeld zijn voor intern overleg en beraad.

Weet ook dat er ook wettelijke uitzonderingen zijn en dit recht niet onbegrensd is. Zij moeten dit wel motiveren aan de hand van hun bijzondere situatie. Zo kan een inzageverzoek geweigerd worden als de openbare veiligheid in het geding komt, maar ook om strafbare feiten te voorkomen en op te sporen en om de rechten en vrijheden van anderen te beschermen. Ook kan een organisatie een inzage gedeeltelijk weigeren, bijvoorbeeld als er informatie over anderen in staat. En als iemand anders er naar verwachting bezwaar tegen heeft als jij inzage in je documenten krijgt, moet de organisatie die persoon de kans geven om zijn of haar mening te geven voordat je je gegevens mag inzien.

Er zijn andere rechten waar je, naar aanleiding van je inzageverzoek, beroep op kunt doen. Zo kun je beroep doen op je recht op rectificatie, om foutieve informatie te laten wijzigen of aan te vullen en recht om niet te worden onderworpen aan geautomatiseerde besluitvorming. In sommige gevallen kun je je recht op vergetelheid (gegevenswissing) uitoefenen om persoonsgegevens laten vernietigen of informatie te laten beperken. En mits het mogelijk is, kun je gegevens van de ene naar de andere organisatie laten overdragen, door middel van je recht op dataportabiliteit.

Hoe ga je om met de AVG? Is het strafbaar om iemand te filmen? Wat is mass surveillance? Wat is doxing? Wat is de keerzijde van sociale media?