Waarom heeft Prins Bernhard in 1946 voorgesteld om Nederlandse SS’ers als militair naar Nederlands-Indië uit te zenden?

Prins Bernhard wilde in 1946 Nederlandse SS-ers als militairen naar Nederlands-Indië sturen. Politiek gezien een buitengewoon opmerkelijk voorstel van deze prins. Ongeveer 20.000 mannen hadden voor de SS gediend en sommige pas 15 of 16 jaar waren toen ze lid werden. De prins, toen inspecteur-generaal van de landmacht, zag daarin een oplossing voor het grote tekort aan troepen in wat tegenwoordig Indonesië heet. De voormalige leden van de Duitse Waffen SS hadden al frontervaring en waren goed getraind, aldus de prins. Het voorstel werd door de toenmalige minister Meynen van Oorlog afgewezen, omdat het slecht voor het moreel van de troepen zou zijn. Een aantal werd uiteindelijk toch opgeroepen voor de dienstplicht. Zo hebben naar schatting toch nog een paar honderd oud-SS’ers in Indië gediend.

Wat ook opmerkelijk is dat Prins Bernhard heeft in de maanden voor de soevereiniteitsoverdracht van Indonesië in 1949, voorgesteld om gouverneur-generaal (viceroy) te worden van Nederlands-Indië. De handtekening van zijn vrouw onder de soevereiniteitsoverdracht was nog nat, de politionele acties nauwelijks uitgeraasd en hij wilde na de coup de macht grijpen in het verloren paradijs. Uit die tijd dankt Bernhard zijn bijnaam: de ongekroonde onderkoning van Nederland-Indië. “Ik ga naar Indië, hoe dan ook”, zei hij stellig. “Hoe en in welke kwaliteit weet ik niet. Dat hangt af van de regering en vele andere factoren. Maar ik ga!” Bernhard mocht van de toenmalige Nederlandse regering niet naar Indië en politiek gezien was daar bovendien intussen alles veranderd.

Vanaf 1956 verslechterden de verhoudingen tussen Nederland en Indonesië echter, met toenemende militaire dreiging en de verbreking van de diplomatieke betrekkingen in augustus 1960 tot gevolg. In 1961 verzandden Nederland en Indonesië in een conflict over de zeggenschap over de economisch oninteressante kolonie Nieuw-Guinea, of Irian Barat zoals het in Indonesië heette. De bevolking bestond uit Papoea’s en was sterk onderontwikkeld. Nog geheimer en decennia later pas bewezen, waren de bemoeienissen van Prins Bernhard. Omdat het Prins Bernhard niet snel genoeg ging, bemoeide hij zich met de internationale politiek en misbruikte zijn positie als prinsgemaal om zijn zin door te dringen. Het voorstel van Prins Bernhard was geheim en verdween 40 jaar lang in de gesloten Amerikaanse archieven. Bernhard overschreed met zijn bemoeienis bij de kwestie de grenzen van zijn ceremoniële rol als prinsgemaal ruimschoots. De prins-gemaal hoort zich in het Nederlandse rechtsstelsel niet met overheidszaken te bemoeien.

Nederland stuurde in de periode 1961-1962 bijna tienduizend Nederlandse militairen naar Nieuw-Guinea, waarvan een deel dienstplichtig. Enerzijds wilde men Nieuw-Guinea gebruiken als Nederlandse invloedssfeer in de regio. Anderzijds wilde men door Nieuw-Guinea te “ontwikkelen” en de Papoea-bevolking te emanciperen bewijzen dat Nederland als koloniale mogendheid niet had gefaald. Over de hoofden van de Papoea’s heen werd in New York beslist over de toekomst van hun eiland. In de periode 1950-1962 zijn ruim 100 Nederlandse militairen omgekomen in toenmalig Nederlands Nieuw-Guinea. Nederland had de Papoea’s nooit zelfstandigheid mogen beloven, want dat hebben we niet kunnen waarmaken, waar de Papoea’s tot op de dag van vandaag nog problemen van ondervinden. De Papoea’s zelf? Die hadden het nakijken. Na het aftreden van Soekarno en het aantreden van Soeharto als president van Indonesië werd de naam van het gebied omgedoopt tot van Irian Barat naar Irian Jaya.

Was Prins Bernhard dan toch betrokken bij wapenleveranties om de prille Republiek Indonesië omver te werpen?

Omstreeks 1950 rees er serieuze verdenking tegen de prins-gemaal vanwege zijn bemoeienissen met wapenleveranties om de prille Republiek Indonesië omver te werpen. Het zal je natuurlijk op geen enkele manier verbazen dat de rapporten van de Koninklijke Marechaussee en de Rijksrecherche in de doofpot verdwenen. Zo gaan die dingen. Dit is weer een klassiek voorbeeld van de chronische falende aanpak van de politiek.

Bernhard van Lippe-Biesterfeld, de omstreden echtgenoot van Juliana, Koningin der Nederlanden en Prinses van Oranje-Nassau. Het zal zeker niet voor niets zo zijn dat het welbekende Prins Bernhard Cultuurfonds, ook bekend als het Anjerfonds, haar verandert de naam in het Cultuurfonds. Nadat in 2023 definitief vast kwam te staan dat Bernhard lid was geweest van de NSDAP-partij van Adolf Hitler schrapt het fonds de naamgever uit zijn naam.

Wanneer was de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië? Wat wordt er bedoeld met politionele acties? Wat is Operatie Product? Wat is Operatie Kraai? Bestaat er een plan om Indië-miltairen niet te herdenken op 4 mei? Wat is het verschil tussen Indië en Indonesië? Waarom bood premier Rutte zijn diepe excuses aan inzake de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog?