Bestaat er een plan om Indië-miltairen niet te herdenken op 4 mei?

Plan Indië-militairen op 4 mei niet te herdenken raakt open zenuw. Het uitsluiten van al die omgekomen dienstplichtigen is een schoffering van de nabestaanden. Hans van Griensven, voorzitter van het Veteranen Platform. Het idee om te stoppen met het herdenken van de Indië-miltairen op 4 mei zorg voor ophef bij veteranen en nabestaanden. ‘Schandalig, ik heb er geen woorden voor.’

Jeroen van Raalte. Op 4 mei staat Theo Smolders (94) stil bij zijn gevallen kameraden in Nederlands-Indië. “We zijn acht jongens van ons eskadron verloren. We waren allemaal jonge mannen die niet wisten wat ons te wachten stond. Of het nutteloos is geweest of niet, laat ik in het midden. Feit is dat onze jongens zijn gesneuvel voor het vaderland. Dat staat voor mij voorop.”

Smolders is één van de circa vierduizende nog levende Indië-veteranen. Al jaren voelen zij zich miskend. En wellicht nog meer, nu diverse historici en vertegenwoordigers van de Indische gemeenschap zich zaterdag in Trouw keerden tegen het herdenken van Nederlandse militairen die hebben gevochten in de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949) bij de dodenherdenking. Ze vinden het dat ongepast, gezien het bloederige optreden van het Nederlandse koloniale leger tegen de Indonesiërs.

“Asburd”, reageert Hans van Griensven, voorzitter van het Veteranen Platform. “Van beide kanten is op sommige momenten sprake geweest van buitensporig geweld. Dat is niet goed te praten. Maar het uitsluiten van al die omgekomen dienstplichtigen, van wie velen nooit geweld hebben gebruikt, is een schoffering van de nabestaanden.”

In de oorlog kwamen aan Nederlandse zijde zo’n zesduizend militairen om het leven. “Herdenken is voor iedereen”, stelt Peggy Stein, voorzitter van het Indisch Platform 2.0. “Mijn opa is als militair afgeslacht in de oorlog. Hoezo zou ik niet aan hem mogen denken?” Bij de afgelopen Indië-herdenking van 15 augustus op de Dam in Amsterdam had organisator Stein de dochter van de controversiële commandant Raymond Westerling uitgenodigd als spreker. De Amsterdams burgemeester Femke Halsema liet daarom de herdenking links liggen.

Stein vindt dat er ee te eenzijdig verhaal over de oorlog wordt verteld. Indonesische guerilla’s maakten zich evengoed schuldig aan grof geweld, zegt ze. “Mijn moeder heeft gespieste vrouwen en kinderen gezien. Het klinkt misschien raar, maar voor veel mensen is Westerling een redder geweest.”

Indië-veteranen snakken naar erkenning. De suggestie hen uit te sluiten van de dodenherdenking raakt een open zenuw bij Pia van der Molen, dochter van een militair.

“Schandalig, ik heb er geen woorden voor. Mijn vader heeft zijn beste vriend naast zich zien sterven. Hij heeft zijn leven met een trauma rondgelopen. En dan kan iedereen hem ongestraft een oorlogsmisdagiger noemen?”

Als documentairemaker interviewde ze zo’n 150 veteranen. Voor het grote onderzoek naar de koloniale oorlog heeft ze geen goed woord over. “Dat stinkt als een modderpoel. Er is veel te weinig aandachat voor het geweld tegeen Indische Nedelanders.”

Van Griensven van het Veteranen Platform vindt dat de historische context van het geweld in Nederlands-Indië wordt vergeten. De Tweede Wereldoorlog was net achter de rug, mensen hadden een andere kijk op geweld en koloniën dan nu. Een democratisch gekozen regering heeft de militairen naar Indië gestuurd om de Nederlandse belangen te behartigen, zonder goede training en uitrusting. Die dienstplichtigen kun je niet achter met moderne opvattingen afschrijven.

Waarom heeft Prins Bernhard in 1946 voorgesteld om Nederlandse SS’ers als militair naar Nederlands-Indië uit te zenden? Waarom bood premier Rutte zijn diepe excuses aan inzake de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog? Wat is KNIL? Waarom praten KNIL militairen niet over vroeger? Wat deden oorlogsvrijwilligers in Nederlands-Indië? Wat is de Bersiap-periode? Wat is de betekenis van Merdeka? Wat betekent Tempo Doeloe? Wat waren contractpensions? Wat was de T-Brigade? Wat is een vreemdelingenlegioen? Waarom noemen ze Indo’s pinda’s? Waarom noemen ze Indo’s blauwe? Waar ging de Atjeh oorlog over? Wat werd er afgesproken in het Akkoord van Linggadjati? Wat betekent tjingtjangen? Wie waren het legioen van de rechtvaardige vorst? Wie was klokkenluider Joop Hueting? Wat is Indisch zwijgen? Wat is de link tussen Legionairs en het KNIL? Wat is de Pakan Baroe spoorlijn? Wat wordt er bedoeld met politionele acties? Wat wordt er bedoeld met zuiveringsacties? Wie is Zwarte Sinterklaas? Wat is een spijtoptant? Wat zijn ploppers in Nederlands-Indië? Wat is een spijtoptant? Wanneer was de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië? Wat is er op 17 augustus? Wat is Operatie Product? Wat is Operatie Kraai? Wat is een Anak Kolong? Wat is een Ereteken voor Orde en Vrede? Wat is een persoonsbewijs (PB)? Wat betekent als er bij nationaliteit op je persoonskaart VR staat? Wie mag zich veteraan noemen?

Wil je meer weten over KNIL of zoek je informatie over een ouder of voorouder die bij het KNIL zat, dan kun je terecht bij Nationaal Archief of Nationaal Militair Museum.