Wie waren het legioen van de rechtvaardige vorst?

APRA (Angketan Perang Ratu Adil] ‘Legioen van de Rechtvaardige Vorst’, ook wel “The Prince Justice Legion“ genoemd (lees: privé-leger van 800 man) onder leiding van kapitein Raymond “de Turk” Westerling, commandant van Depot Speciale Troepen, onderdeel van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL), in Nederlands-Indië. Een strijdgroep die ontstond rond het moment van de soevereiniteits-overdracht eind 1949. Westerling mogen we met enig recht Nederlands meest legendarische en controversiële militair noemen.

Enkele honderden voormalige KNIL-militairen onder commando van ex-KNIL-officier Westerling bezetten een deel van Bandung. Het doel van de operatie is wapens in handen te krijgen om daarmee de Indonesische regering in Jakarta omver te werpen, maar de coup (lees: staatsgreep) mislukt en Westerling vlucht naar Europa.

In de twaalf weken waarin de eenheid daar actief is, doet Westerling dat onder meer met het uitvoeren van standrechtelijke executies (lees: massa-executies) van opstandige inwoners. De Hollandse autoriteiten die hem carte blanche hadden gegeven, hadden hun twijfels over zijn methoden, toch pakten ze hem nooit aan. Na zijn terugkeer in Nederland kreeg hij zelfs een beurs om zijn zangtalent te ontwikkelen. Dit is weer een klassiek voorbeeld van de chronische falende aanpak van de politiek.

Westerling geboren te Instanbul op 31 augustus 1919-1987 te Purmerend. Voor de één held en voor de ander beschouwd als de grootste en meest misselijkmakende oorlogsmisdadiger die Nederland ooit heeft voortgebracht.

Meer dan ooit blijft hij het vanzelfsprekende middelpunt vormen van vrijwel elke discussie over het Nederlandse militaire optreden in Indonesië. Geen artikel in de krant, geen radio- of t.v.-uitzending kan het doen zonder de vermelding van de excessen in Celebes die onder zijn verantwoordelijkheid werden bedreven (lees: De Westerling-Methode).

Hij moest namens het Nederlandse gezag de orde herstellen. Geknipt voor het vuile werk, extreem geweld op grotere schaal, met zijn hang naar actie en avontuur, met zijn neiging tot overmoedig solo-optreden en zijn voortdurend mythologiseren, was hij te weinig militair en vooral avonturier. Formeel stond Westerling onder Brits bevel, maar hij ging vooral zijn eigen weg. Westerling had ‘plezier in de oorlog’, enigszins excentriek, dol op actie en schietgraag.

In een paar maanden tijd vielen zo volgens officiële Nederlandse rapporten 3500 doden. Volgens een Indonesisch herdenkingsmonument in Makassar gaat het om 40.000 doden. Gemiddeld gezien heeft de Nederlander geen idee van dit stukje tenenkrommende geschiedenis. Das ook niet helemaal gek, als je ziet wat er uit de pers is gehouden en allemaal grote hoeveelheden documenten en rapporten die met kwade opzet zijn verbrand. De waarheid ligt waarschijnlijk ergens in het midden.

Speelfilm ‘De Oost’ portretteert de omstreden kapitein Westerling. Het is een indrukwekkende film, maar ook een film die onder Indiëveteranen en binnen de Indische en Molukse gemeenschappen weerstand oproept.

Wat wordt er bedoeld met politionele acties? Wat wordt er bedoeld met zuiveringsacties? Wat is Indisch zwijgen? Wat is KNIL? Waarom praten KNIL militairen niet over vroeger? Wie was klokkenluider Joop Hueting? Wat is de Bersiap-periode? Wat is de betekenis van Merdeka? Wat betekent Tempo Doeloe? Wat waren contractpensions? Wat was de T-Brigade? Wat is een vreemdelingenlegioen? Waarom noemen ze Indo’s pinda’s? Waarom noemen ze Indo’s blauwe? Waar ging de Atjeh oorlog over? Wat werd er afgesproken in het Akkoord van Linggadjati? Wat betekent tjingtjangen? Wat is buitenproportioneel geweld? Hoe herken je buitenproportioneel geweld? Wat is de link tussen Legionairs en het KNIL? Wat is de Pakan Baroe spoorlijn? Wat deden oorlogsvrijwilligers in Nederlands-Indië? Wie is Zwarte Sinterklaas? Wat is een spijtoptant? Wat zijn ploppers in Nederlands-Indië?

Wil je meer weten over KNIL of zoek je informatie over een ouder of voorouder die bij het KNIL zat, dan kun je terecht bij Nationaal Archief of Nationaal Militair Museum.