Wie is Zwarte Sinterklaas?

Op 30 november 1957 werd bij een bezoek aan een school op Tjikini een aanslag met handgranaten gepleegd op Soekarno. Zijn adjudant, kolonel Soedarto wierp de president echter tijdig op de grond en beschermde hem met zijn body, zodat alleen hij gewond werd. Negen personen, meest vrouwen en kinderen werden gedood. Ongeveer 150 personen raakten gewond.

Op dinsdag 3 december 1957 meldde de radio dat de KPM (Koninklijke Paketvaart Maatschappij), vlagschip onder de in het onafhankelijke Indonesië gebleven bedrijven, door de plaatselijke vakbond overgenomen was. Talloze Nederlandse bedrijven volgden in rap tempo: handelsbedrijven, bankkantoren, plantages, mijnbouwondernemingen, particuliere diensten. De Indonesische regering onder Soekarno reageerde met ongewone snelheid.

Zwarte Sinterklaas is de bijnaam voor een diplomatiek incident in de Indonesisch-Nederlandse betrekkingen dat op 5 december 1957 plaatsvond. Op 5 december moesten bedrijven een ‘akte van overdracht’ aan het Indonesische leger tekenen. Overdracht betekende: alles kwijt. Het leger nam ook banken over.

Nederlanders werden geweigerd in het openbare leven. Na een al maanden durende anti-Nederlandse stemming, waaraan ook president Soekarno meedeed, werden op die dag de Nederlanders staatsgevaarlijk verklaard en werd ze met klem verzocht Indonesië te verlaten. Deze maatregel was in principe van toepassing op ca. 50.000 personen, inclusieve velen van gemengde Nederlandse en Indonesische afkomst. Nederlandse bedrijven werden genationaliseerd.

Zwarte Sinterklaas leidde tot een uitstroom van bijna 50.000 (Indische) Nederlanders in de maanden daarop, terwijl de economische banden vrijwel geheel werden verbroken. Op 17 augustus 1960, vijftien jaar na het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid, werden ook de diplomatieke betrekkingen met Nederland verbroken.

Het gebeurt allemaal symbolisch op de traditionele Nederlandse feestdag Sinterklaas. De anti-Nederlandse acties betekenen voor veel Nederlandse gezinnen dan ook ‘niet uitpakken, maar inpakken’ en zijn daarom ook wel bekend als ‘Zwarte Sinterklaas’.

Wat is KNIL? Waarom praten KNIL militairen niet over vroeger? Wat deden oorlogsvrijwilligers in Nederlands-Indië? Wat is de Bersiap-periode? Wat is de betekenis van Merdeka? Wat betekent Tempo Doeloe? Wat waren contractpensions? Wat was de T-Brigade? Wat is een vreemdelingenlegioen? Waarom noemen ze Indo’s pinda’s? Waarom noemen ze Indo’s blauwe? Waar ging de Atjeh oorlog over? Wat werd er afgesproken in het Akkoord van Linggadjati? Wat betekent tjingtjangen? Wie waren het legioen van de rechtvaardige vorst? Wie was klokkenluider Joop Hueting? Wat is Indisch zwijgen? Wat is de link tussen Legionairs en het KNIL? Wat is de Pakan Baroe spoorlijn? Wat wordt er bedoeld met politionele acties? Wat wordt er bedoeld met zuiveringsacties? Wat is een spijtoptant? Wat zijn ploppers in Nederlands-Indië? Wanneer was de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië?

Wil je meer weten over KNIL of zoek je informatie over een ouder of voorouder die bij het KNIL zat, dan kun je terecht bij Nationaal Archief of Nationaal Militair Museum.