Wat is KNIL?

Het KNIL speelt een rol in veel familieverhalen van personen met een achtergrond in Nederlands-Indië en Indonesië. Het KNIL-verleden is niet weg te denken uit ons gezamenlijk koloniaal erfgoed. Tijdens de naoorlogse wederopbouw is er weinig ruimte om bij hun ervaringen stil te staan. De mensen, de verhalen en de feiten, zeker als het gaat om de oorlog die is gevoerd om Nederlands-Indie te behouden, worden zoveel mogelijk weggestopt.

Het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) was het Nederlandse koloniale leger. Het heeft officieel bestaan van 1814 tot 1950. In tegenstelling tot de Koninklijke Landmacht die onder het Ministerie van Oorlog viel, ressorteerde het Nederlands-Indische leger onder het ministerie van Koloniën en bestond het leger uitsluitend uit beroepsmilitairen (of militairen uit het Nederlandse leger, die voor een bepaalde periode bij het leger gedetacheerd waren).

In augustus 1945 riepen de Indonesische leiders de onafhankelijke Republik Indonesia uit. Nederland erkende deze onafhankelijkheid niet en raakte daardoor, direct na het einde van de Tweede Wereldoorlog, verwikkeld in een nieuw gewelddadig conflict. De periode 1945-1950 was er een van aanhoudend geweld tussen partijen die intern verdeeld waren en met de internationale opinie te maken kregen.

Nederland wilde dan wel een volwaardig leger in Indië hebben, maar was niet altijd bereid om de kosten daarvan te betalen. Tegelijk werden er hoge eisen gesteld. Het KNIL werd veelvuldig ingezet om het Nederlandse koloniale gebied gewapenderhand te vergroten en inlandse tegenstanders uit te schakelen.

Het KNIL heeft in de 120 jaar van zijn bestaan een geduchte reputatie opgebouwd. In het nieuws werd het KNIL vooral geassocieerd met oorlogsmisdaden en extreem geweld. In feite was het KNIL een soort vreemdelingenlegioen: het hogere kader bestond uit ‘Europeanen’ (overwegend Nederlanders), het middenkader uit Nederlanders en Ambonezen en de lagere rangen uit ‘inlanders’ van Java en de andere eilanden.

Vanaf 11 januari 1942 voert Japan verschillende aanvallen uit op voormalig Nederlands-Indië. Japan valt het eilandenrijk vooral aan vanwege de rijke olievoorraden. Bij de inval van de Japanners in 1942 bleek het KNIL geen partij. Het KNIL geeft zich op 9 maart 1942 noodgedwongen aan de Japanners over. Een periode van bezetting breekt hiermee aan.

Na de overgave aan Japan in 1942 werden in Nederlands-Indië werden ongeveer 89.000 geallieerde militairen krijgsgevangen gemaakt: ruim 42.000 Europese militairen van het KNIL en de Koninklijke Marine, en circa 25.000 inheemse KNIL-militairen, circa 15.200 Britten en Brits-Indiërs, circa 5.600 Australiërs en circa 1.100 Amerikanen.

De Japanse bezetter maakt de aanwezige militairen van het KNIL en de Marine krijgsgevangen en brengt hen over naar interneringskampen in en buiten Nederlands-Indië. In deze kampen worden de krijgsgevangenen vaak gedwongen allerlei werkzaamheden te verrichten. Bekende voorbeelden van dit soort dwangarbeid zijn de aanleg van de Pakanbaroe-spoorweg op Sumatra en de Birma-spoorweg door Thailand en Birma.

Het lot van de krijgsgevangenen onder de Japanners is veel zwaarder geweest dan bij Nazi-Duitsland. Bij de militairen uit Nederlands-Indië is bijna 20% gestorven, een op de vijf heeft het einde niet gehaald. Bij de Engelse en Amerikaanse militairen is zelfs een kwart omgekomen. Ter vergelijking: in Europa stierf 3% van de Nederlandse krijgsgevangenen, en 4% van de Britten en Amerikanen. Op 26 juli 1950 werd het KNIL opgeheven. Toch betekende dat niet dat het KNIL écht verdwenen was. Onder veteranen zou de cultuur van het KNIL nog decennialang levend worden gehouden.

Wil je meer weten over KNIL of zoek je informatie over een ouder of voorouder die bij het KNIL zat, dan kun je terecht bij Nationaal Archief of Nationaal Militair Museum.

Wat is een vreemdelingenlegioen? Waar staat VeVa voor? Wat is een BBE? Waar staat AMO voor? Wat zijn Military Martial Arts? Wat zijn jungletrainingen? Wat is Parkour? Wat is hand-to-hand combat training? Wat is Kun Tao? Wat is de taak van de marechaussee? Wat zijn militaire sporten? Wat is een militaire survival training? Wat is CCT?