Wat is KNIL?

Wat is KNIL?

21 juli 2021 0

Het KNIL speelt een rol in veel familieverhalen van personen met een achtergrond in Nederlands-Indië en Indonesië. Het KNIL-verleden is niet weg te denken uit ons gezamenlijk koloniaal erfgoed. Tijdens de naoorlogse wederopbouw is er weinig ruimte om bij hun ervaringen stil te staan. De mensen, de verhalen en de feiten, zeker als het gaat om de oorlog die is gevoerd om Nederlands-Indie te behouden, worden zoveel mogelijk weggestopt.

Het Nederlands-Indisch Leger (NIL) kreeg in 1836 het predicaat Koninklijk, maar in de praktijk raakte deze naam bijna een eeuw lang niet in gebruik. Pas sinds 1933 is het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) ook echt het KNIL gaan heten. Andere termen die men in de literatuur tegenkomt, zijn (Oost-)Indisch leger of koloniaal leger.

Nederlands-Indië was voor Nederland als koloniale machthebber een heel groot land met meer dan duizend eilanden die onder controle gehouden moesten worden. Bij de officiële oprichting van het Nederlands Indische Leger (NIL) in 1830, mocht er volgens de wet geen gebruik worden gemaakt van dienstplichtigen en bestond het leger daarom uit vrijwilligers. Kort hierop werd het leger onder het ministerie van Koloniën een beroepsleger, dat ook wel het “Hollandsche Vreemdelingenlegioen” werd genoemd. De eerste 50 jaar had het KNIL uitgesproken Europees kenmerken: net als tijdens de VOC werden er soldaten uit heel West-Europa ingelijfd omdat er lang niet genoeg Hollanders waren om de behoefte te vervullen.

In tegenstelling tot de Koninklijke Landmacht die onder het Ministerie van Oorlog viel, ressorteerde het Nederlands-Indische leger onder het ministerie van Koloniën. Zeker in de begin periode had het KNIL geen goede reputatie en werd destijds daarom ook vaak met het Franse Vreemdelingenlegioen vergeleken. Dit had niet alleen te maken met de dubieuze reputatie van de aangenomen rekruten maar ook het feit dat destijds veel rekruten uit het buitenland kwamen.

Het KNIL is een politie-leger. Niet zozeer bedoeld om een buitenlandse vijand te bevechten, alswel om binnenlandse op te sporen. De bevolking te beheersen en onlusten te bedwingen. Het heeft officieel bestaan van 1814 tot 1950. In tegenstelling tot de Koninklijke Landmacht die onder het Ministerie van Oorlog viel, ressorteerde het Nederlands-Indische leger onder het ministerie van Koloniën en bestond het leger uitsluitend uit beroepsmilitairen (of militairen uit het Nederlandse leger, die voor een bepaalde periode bij het leger gedetacheerd waren).

In augustus 1945 riepen de Indonesische leiders de onafhankelijke Republik Indonesia uit. Nederland erkende deze onafhankelijkheid niet en raakte daardoor, direct na het einde van de Tweede Wereldoorlog, verwikkeld in een nieuw gewelddadig conflict. De periode 1945-1950 was er een van aanhoudend geweld tussen partijen die intern verdeeld waren en met de internationale opinie te maken kregen.

Nederland wilde dan wel een volwaardig leger in Indië hebben, maar was niet altijd bereid om de kosten daarvan te betalen. Tegelijk werden er hoge eisen gesteld. Het KNIL werd veelvuldig ingezet om het Nederlandse koloniale gebied gewapenderhand te vergroten en inlandse tegenstanders uit te schakelen.

Het KNIL heeft in de 120 jaar van zijn bestaan een geduchte reputatie opgebouwd. In het nieuws werd het KNIL vooral geassocieerd met oorlogsmisdaden en extreem geweld. In feite was het KNIL een soort vreemdelingenlegioen: het hogere kader bestond uit ‘Europeanen’ (overwegend Nederlanders), het middenkader uit Nederlanders en Ambonezen en de lagere rangen uit ‘inlanders’ van Java en de andere eilanden.

Vanaf 11 januari 1942 voert Japan verschillende aanvallen uit op voormalig Nederlands-Indië. Japan valt het eilandenrijk vooral aan vanwege de rijke olievoorraden. Bij de inval van de Japanners in 1942 bleek het KNIL geen partij. Het KNIL geeft zich op 9 maart 1942 noodgedwongen aan de Japanners over. Een periode van bezetting breekt hiermee aan.

Na de overgave aan Japan in 1942 werden in Nederlands-Indië werden ongeveer 89.000 geallieerde militairen krijgsgevangen gemaakt: ruim 42.000 Europese militairen van het KNIL en de Koninklijke Marine, en circa 25.000 inheemse KNIL-militairen, circa 15.200 Britten en Brits-Indiërs, circa 5.600 Australiërs en circa 1.100 Amerikanen.

De Japanse bezetter maakt de aanwezige militairen van het KNIL en de Marine krijgsgevangen en brengt hen over naar interneringskampen in en buiten Nederlands-Indië. In deze kampen worden de krijgsgevangenen vaak gedwongen allerlei werkzaamheden te verrichten. Bekende voorbeelden van dit soort dwangarbeid zijn de aanleg van de Pakanbaroe-spoorweg op Sumatra en de Birma-spoorweg door Thailand en Birma.

Het lot van de krijgsgevangenen onder de Japanners is veel zwaarder geweest dan bij Nazi-Duitsland. Bij de militairen uit Nederlands-Indië is bijna 20% gestorven, een op de vijf heeft het einde niet gehaald. Bij de Engelse en Amerikaanse militairen is zelfs een kwart omgekomen. Ter vergelijking: in Europa stierf 3% van de Nederlandse krijgsgevangenen, en 4% van de Britten en Amerikanen. Op 26 juli 1950 werd het KNIL opgeheven. Toch betekende dat niet dat het KNIL écht verdwenen was. Onder veteranen zou de cultuur van het KNIL nog decennialang levend worden gehouden.

Al met al een meer dan giga-tragische gebeurtenis. Vanuit de ogen van Indonesia, waren de Hollanders in die periode vooral de relschoppers en bandieten die dood en verderf kwamen zaaien. Vanaf datzelfde oogpunt gezien stond Soekarno in het stralende middelpunten en heeft deze oorlog gewonnen. Een gifkelk vol met een verloren kolonie en een verloren oorlog, die zich niet gemakkelijk laat wegslikken. Ontelbaar veel doden, oneindig veel bloed vergoten, onmetelijk excessief geweld en voor wat zou je je kunnen afvragen.

Waarom praten KNIL militairen niet over vroeger? Wat deden oorlogsvrijwilligers in Nederlands-Indië? Wat is de Bersiap-periode? Wat is de betekenis van Merdeka? Wat betekent Tempo Doeloe? Wat waren contractpensions? Wat was de T-Brigade? Wat is een vreemdelingenlegioen? Waarom noemen ze Indo’s pinda’s? Waarom noemen ze Indo’s blauwe? Waar ging de Atjeh oorlog over? Wat werd er afgesproken in het Akkoord van Linggadjati? Wat betekent tjingtjangen? Wie waren het legioen van de rechtvaardige vorst? Wie was klokkenluider Joop Hueting? Wat is Indisch zwijgen? Wat is de link tussen Legionairs en het KNIL? Wat is de Pakan Baroe spoorlijn? Wat wordt er bedoeld met politionele acties? Wat wordt er bedoeld met zuiveringsacties? Wie is Zwarte Sinterklaas? Wat is een spijtoptant? Wat zijn ploppers in Nederlands-Indië?

Wil je meer weten over KNIL of zoek je informatie over een ouder of voorouder die bij het KNIL zat, dan kun je terecht bij Nationaal Archief of Nationaal Militair Museum.

Klik hier voor ons
This is default text for notification bar