Is er een relatie tussen religie en geweld?

Religies (godsdienste)n komen vandaag de dag niet zo lekker over in het nieuws. Oorlogen tussen landen, terrorisme en zelfmoordaanslagen in een land… het is niet meer weg te denken uit het dagelijks nieuws. Religie speelt een grote rol in de manier waarop de mens haar leven vormgeeft, zich verhouden tot anderen en hun standpunten bepalen rond vraagstukken zoals mensenrechten, politiek, geweld en vrede. Men verwijt religies dat ze een rol spelen in conflicten. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat velen deze gedachte hebben.

Zijn religie en geweld verbonden? Een veel gestelde vraag. Je hoort vaak roepen dat je gewelddadige conflicten vaak ziet in omgevingen en situaties waar religieuze overtuigingen van groot belang zijn en daarmee gerechtvaardigd zijn. Komt er uit die godsdiensten niet vooral heel veel ellende voort? Dat is een hete aardappel in vele discussies. Voor wie zich interesseert of inleest op vele soorten en maten van oorlogen dan stuit je al vrij snel op de de dominante rol van religieuze stromingen.

Aan de ene kant bevatten religies een gewelddadig potentieel en aan de andere kant heeft ook elke religie (levensbeschouwing) de kracht om radicale en gewelddadige interpretaties van de eigen godsdienst onder kritiek te plaatsen en tegen te gaan. De liefde voor de naaste(n) tot liefde voor de vreemdeling, om geen kwaad met kwaad te vergelden en zelfs voor de vijand, en die vraagt om vrede door vergeving en verzoening.

Of je het er wel of niet mee eens bent, je kunt niet aan de gedachte ontkomen dat de wereld de afgelopen decennia meerdere malen (ongewenst) kennis heeft gemaakt met terrorisme en zelfmoordaanslagen dat door religie geïnspireerd lijken te zijn

In plaats van er direct iets te vinden, of er iets over te roepen of religie en geweld verbonden zijn, kun je ook vragen stellen om tot je inzichten te komen.

• Denk jij dat er een relatie tussen is religie en geweld?
• Zijn er situaties van aanslagen of situaties van niets ontziend ontwrichtend geweld waarbij jij denkt dat er meer factoren meespelen?
• In hoeverre is het geweld van een bepaalde organisatie religieus geïnspireerd?
• In hoeverre wordt religie gebruikt om politieke doelen te legitimeren?
• Hebben bepaalde geloofsgemeenschappen bijgedragen aan verzoening of hebben ze juist gezorgd voor verdere polarisatie?
• Kan het ook niet zo zijn dat ook de gelovige volgelingen soms een aandeel in geweld hebben? (wat niet wil zeggen dat hun religie geweld toestaat).
• Wordt de naam van God gewoon vaak gebruikt, of eigenlijk misbruikt, om meer macht te krijgen?
• Zou de wereld zonder religie beter af zijn?
• Is er een manier denkbaar om structureel kwaad te doorbreken?
• Wat zou volgens jouw een almachtige moeten doen, om dit geheel op te lossen?

Alles bij elkaar allemaal niet zo gemakkelijk. Geweld hangt ook samen met macht. Macht is niets anders dan de capaciteit om te bevelen en te verkrijgen dat zaken gedaan worden. Religie was eeuwenlang een middel voor onderdrukking, maar ook een inspiratiebron voor verzet. Dat de verspreiding van het geloof eeuwenlang hand in hand ging met kolonialisme en geweld is geen verzwegen geschiedenis.

In de kern hebben de religieuze tradities idealen van harmonie en goed samenleven (al verschilt de
invulling die zij daaraan geven aanmerkelijk). Het is duidelijk dat God geen tanks de wereld instuurt om oorlogen of andere wereldproblemen op te lossen. De mens kiest er zelf voor op basis van vrije wil om bommen te maken, oorlogen te voeren, te doen aan terrorisme en (zelfmoord)aanslagen te plegen. Volgens de Bijbel heeft Hij ervoor gekozen om de mens verantwoordelijk te maken voor de aarde.

Hoe je het ook went of keert, in de praktijk van het dagelijkse leven komen conflicten voor. Van simpele tot en met excessieve vormen. Met wijsheid en mededogen moet men proberen deze op te lossen en ze niet laten escaleren, zodat ze op (niets ontziend ontwrichtend) geweld uitlopen.

Waarom kun je beter geen overhaaste conclusies trekken? Wat betekent polarisatie? Wat doet de combinatie zelfbeheersing en respect? Wat doet stress met goed fatsoen? Wat betekent haat? Wat is haatzaaien? Wat is idioot gedrag? Wat is de link tussen oorlog en sadisme? Wat is marteling? Wat is recreatief geweld? Wat is een schijnexecutie? Kun je een oorlogstrauma doorgeven? Wat is een executiepeloton? Wat is recreatief geweld? Wat houdt machtsmisbruik in? Kan machtsvertoon agressie uitlokken? Wat is deëscaleren?