Wat houdt machtsmisbruik in?

Het woord macht roept bij velen negatieve associaties op. Machtsmisbruik kan heel veel verschillende vormen aannemen, waaronder manipulatie, intimidatie, verduistering maar ook psychisch of fysiek misbruik. Machtsmisbruik heeft meestal betrekking op de relatie tussen een gezagdrager. Wanneer iemand iets ervaart als machtsmisbruik of intimidatie verschilt per persoon. Voor de één kan iets intimiderend overkomen terwijl dit voor iemand anders niet zo hoeft te zijn. Voorbeelden van machtsmisbruik:

• Een ambtenaar die opzettelijk de bijstand van de gewapende macht inroept tegen de uitvoering van wettelijke voorschriften, van wettige bevelen van het openbaar gezag of van rechterlijke uitspraken of bevelschriften.
• Een trainer zegt tegen zijn sporter: “Als jij dit niet doet, neem ik jou niet mee naar een toernooi of kampioenschappen in het eerste team”.
• Leidinggevenden die hun medewerkers klein houden of kleineren omdat ze hun status en macht ontlenen om hun behoefte aan eigenwaarde te bevredigen.
• Een dictator die alle macht, dus de wetgevende, besturende en rechtsprekende macht van een land opleggen aan het volk.

Waar macht bestaat, is er kans op machtsmisbruik. Het is goed om te bedenken dat macht vaak niet gekoppeld is aan een persoon, maar aan een situatie. Macht en verantwoordelijkheid zijn twee woorden die niet door elkaar gehaald moeten worden.

Helaas kunnen we nare gevolgen van machtsmisbruik zien in de dagelijkse praktijk.

Veroorzaakt door politici met een overmaat aan hoogmoed, die vooral niet te goeder trouw zijn en die volledig staan voor polarisatie en het jagen op burgers. Terwijl je naar alle redelijk en billijkheid zou mogen verwachten dat deze publieke en hoogstaande personen het goede voorbeeld zouden moeten geven. Denk maar aan bijvoorbeeld de duivelse uitspraken die overlopen van hoogmoed, machogedrag en machtsmisbruik: “we weten waar ze wonen, we gaan van deur tot deur en arm voor arm” en dan vervolgens achteraf verbaasd zijn als dit soort trieste, zieke en haatzaaiende statements agressie opwekken. We hoeven niet uit te leggen dat je daar niet voor gestudeerd hoeft te hebben, om vooraf in te zien dat zoiets als dit negatief gaat uitpakken. Met deze diepgewortelde duivelse mindset, heb je niet meer de intentie om écht problemen op te lossen en wil je ook geen onderdeel meer zijn van de oplossing, dat lijkt mij meer dan overduidelijk. Maar ook andere personen in publieke functies, die met kwade opzet agressie aanwakkeren, in plaats van dat de-escaleren een sociaal gewenste factor zou moeten zijn. Linksom of rechtsom zijn hier (ook helaas) oneindig veel voorbeelden van in de dagelijkse realiteit.

Kan machtsvertoon agressie uitlokken? Wat is valse sympathie? Kan iemand je ook met vriendelijke woorden onder druk zetten? Kunnen opgelegde maatregelen leiden tot meer agressie en geweld? Wat doet verbaal geweld? Is geweld een taal? Lokt popiejopie doen agressie uit? Wat is sociale veiligheid? Ik voel me onveilig. En nu?