Kunnen opgelegde maatregelen leiden tot meer agressie en geweld?

Opgelegde maatregelen, gedragsmanipulatie, sturen op gedrag, ofwel gedragsbeïnvloeding kan op verschillende manieren worden ingezet. Dit kan zijn voor jongeren, voor volwassenen, maar ook voor een heel volk in periode van bijvoorbeeld een pandemie. Dit staat vervolgens in een relatie met vrijheidsbeperkende maatregelen en sancties.

Gedragsbeïnvloedende maatregelen zijn altijd gericht op heropvoeding. Gedragsmanipulatie en de bijbehorende maatregelen zijn veelal intensief en niet vrijblijvend. Het hoeft niet alleen sturen van gedrag te zijn, maar kunnen ook duiden op het trainen of behandelen. Deze maatregelen worden meestal opgelegd voor een bepaalde periode, die (indien nodig blijkt) verlengd kan worden. Welke rol spreelt agressie in het manipulatief sturen op gedrag? Er zijn hiervoor meerdere oorzaken aan te wijzen. Agressie wordt vaak opgewekt doordat personen, maar ook hele groepen mensen worden gehinderd hun doelen te bereiken. Dit kan ook gewoon je dagelijkse gang van zaken zijn, waarin je gehinderd wordt.

We hebben in de afgelopen tijden in levenden lijven kunnen zien dat in tijden van een zogeheten ‘pandemie’ het optimisme en saamhorigheidsgevoel flink zijn weggeëbd. Ruw en hufterig gedrag zijn hiervoor in de plaats gekomen. Chronisch oplopende emoties en spanningen, groeiende de frustraties die op onschuldige personen wordt afgereageert en de toename van het aantal agressie en geweldsincidenten in het dagelijkse nieuws zijn hier (helaas) de levende voorbeelden van.

Het gevolg hiervan is daarentegen logisch te benaderen. Een mens reageert instinctief. Als je het gevoel hebt dat je geen controle over een situatie hebt, dan gaat men zoeken naar alternatieve manieren om invloed uit te oefenen op hun omgeving. Een agressieve en geweldadige daad kan dan je gevoel van controle en autonomie herstellen; je hebt in elk geval wat teweeg gebracht. Hier is inmiddels al heel veel onderzoek naar gedaan. Vrijheidsbeperking betekent simpelweg een gedeeltelijke vrijheidsberoving. Vrijheidsberoving ervaart een mens vaak als een tegenwerking en betekent ook weer dat het onmogelijk gemaakt hun normale dagelijkse doelen te bereiken. Wat er vervolgens gebeurt is dat dit verzet tegen de maatregelen leidt tot een verharding in de gehele maatschappij.

Weer een draagvlak tot nog meer agressie en geweldsincidenten. Al die frustraties bij elkaar die zich over een langere tijd zich ophopen, vergroot de kans om een agressieve reactie te ontlokken richting een vreemde. Kijk bijvoorbeeld naar sociale media waarin gebruikers geen goed woord voor elkaar over lijken te hebben, velen op een onplezierige en onfatsoenlijke manier ergens iets van moet vinden en de één weet het nog beter dan de ander. Mensen raken psychologisch uitgeput van de inperkingen, de onzekerheid en onduidelijkheid.

Zelfbeheersing is niet een onbeperkt vat waar je uit kunt putten, wat vervolgens weer leidt tot meer vijandigheid. Maar ook hoe vager de opgelegde normen, hoe groter de irritaties en dus weer meer agressie en geweldsincidenten. Meer duidelijkheid leidt tot minder frustratie. De mensen hebben behoefte aan een duidelijke structuur en dat scheelt logischerwijs weer flink in agressie temperen op collectief niveau. Elkaar van in alle hartelijkheid van mens tot mens faciliteren in veranderingen en meer duidelijkheid scheppen lijken steeds verder weg te geraken.

Dit betekent in de lijn wel dat deze onduidelijkheden weer als kettingreactie heeft dat iets als bijvoorbeeld empathie hiermee langzaam uit onze samenleving aan het verdwijnen is en het gevoel van onbehagen maar blijft toenemen. Netto onderaan de streep krijg je dan als reactie een verharding in de gehele maatschappij.

Helaas kunnen we nare gevolgen van opgelegde maatregelen die leiden tot meer agressie en geweld zien in de dagelijkse praktijk.

Veroorzaakt door politici met een overmaat aan hoogmoed, die vooral niet te goeder trouw zijn en die volledig staan voor polarisatie en het jagen op burgers. Terwijl je naar alle redelijk en billijkheid zou mogen verwachten dat deze publieke en hoogstaande personen het goede voorbeeld zouden moeten geven. Denk maar aan bijvoorbeeld de duivelse uitspraken die overlopen van hoogmoed, machogedrag en machtsmisbruik: “we weten waar ze wonen, we gaan van deur tot deur en arm voor arm” en dan vervolgens achteraf verbaasd zijn als dit soort trieste, zieke en haatzaaiende statements agressie opwekken. We hoeven niet uit te leggen dat je daar niet voor gestudeerd hoeft te hebben, om vooraf in te zien dat zoiets als dit negatief gaat uitpakken. Met deze diepgewortelde duivelse mindset, heb je niet meer de intentie om écht problemen op te lossen en wil je ook geen onderdeel meer zijn van de oplossing, dat lijkt mij meer dan overduidelijk. Maar ook andere personen in publieke functies, die met kwade opzet agressie aanwakkeren, in plaats van dat de-escaleren een sociaal gewenste factor zou moeten zijn. Linksom of rechtsom zijn hier (ook helaas) oneindig veel voorbeelden van in de dagelijkse realiteit.

Kan machtsvertoon agressie uitlokken? Is agressie ook communicatie? Wat is een dreigcultuur? Wat is frustratieagressie? Waarom is zelfbeheersing belangrijk? Neemt het geweld toe op straat? Welke soorten geweld bestaan er? Bekijk hier onze pagina weerbaarheidstraining / praktijktraining onder realistische omstandigheden.