Wat is de invloed van ouders op jeugdige topsporters?

Ouders spelen een grote rol in de sportbeleving van hun kind. Vooral aan het begin van de topsportcarrière is de invloed van ouders groot. Topsport voor jonge talentjes, zonder ouders is doorgaans onmogelijk. Maar hoe zorgen zij ervoor dat zij hun rol als ‘chauffeur’ goed doen? In de topsport zijn voorbeelden genoeg van gezinnen waarin kinderen in de voetsporen van hun ouders treden. Maar als ik aan de andere kant zeg, dat dit mét ouders ook een enorme ramp kan zijn, kijkt daar niemand van op. Iedereen kent wel een horrorverhaal als het gaat om ouders langs de lijn of je nu sporter bent of niet.

Topsportouders zijn met grote regelmaat onderhevig aan:

• Het ‘Michels-syndroom’ waarin sport niks anders is dan ‘oorlog’. De meerderheid van de ouders is zelf nooit topsporter geweest, hebben geen idee wat er allemaal bij komt kijken en komen in een hele nieuwe wereld terecht.
• Maar ook de zogeheten ‘curlingouders’ (ook wel sneeuwploegouder genoemd) is minstens zo desastreus. Dat zijn overbezorgde en overbeschermende ouders die alle obstakels, tegenslagen, pijn, mislukking, en ongemak proberen vooraf uit de weg te ruimen voor hun eigen kids, waardoor deze kinderen zelfstandigheid en weerbaarheid mislopen.
• Laten we ook de helikopterouders niet vergeten. Deze zijn voortdurend aanwezig en houden toezicht op elk detail van het leven van hun kind.

De rol van ouders:

• Ouders zijn belangrijke rolmodellen en supporters,
• Focus op het kind, 
• Ondersteuning van de sportieve prestaties, maar ook de andere aspecten van het leven, zoals school of werk, 
• Helpen een ​​gezonde balans vinden tussen topsport, school, vrienden en vrije tijd. 
• Je als ouder aansluit bij de normen en waarden van de vereniging en het gedrag van de kinderen positief beïnvloed.

Wat zijn de valkuilen waar je rekening mee moet houden:

• Ouders mogen hun kinderen niet “drillen” om succesvol te worden, omdat dit niet per se tot succes leidt,
• Pas op voor het beschermen van kinderen tegen alle ongemakken en tegenslagen te willen gladstrijken (curlingouders),
• De verwachtingen van de ouders mogen niet het belangrijkste zijn. Het gaat erom wat het kind zelf wil bereiken op basis van vrije wil. 

De vraag is vaak, wie dromen er nu echt van olympisch goud, het winnende punt voor een wereldtitel of een profcontract in het buitenland. De ouders of het kind? Één van de grote gevaren in dit verhaal is “verwachtingen” en die brengen vaak een hoge prijs met zich mee als het gaat om prestatiedruk. Denk maar eens in, duizenden kinderen worden in Nederland opgeleid voor topsport en zoals je zult raden, zijn lang niet al deze kids hier geschikt voor. Bedenk ook maar aan de dingen die hele fanatieke ouders roepen tijdens belangrijke wedstrijden, wat meestal een grote hinder of showstopper is voor scheidsrechters of trainer-coaches, maar vooral voor de kinderen zelf. Talentontwikkeling is in veel sporten sterk afhankelijk is van een materiële ondersteuning van ouders.

Welke ouder is nu niet het VIP taxibedrijf wat altijd klaar staat om hun topsporttalentje te vervoeren van de ene wedstrijd naar de andere ergens ver weg. Toernooi-inschrijfgelden, brandstof-en transportkosten, lange wachttijden, kosten voor eten en drinken & such & more. Dat maakt jonge topsporters zich erg lastig los te maken van hun ouders. De verleiding van ouders om zich met de techniek, tactiek en de prestaties te bemoeien wordt hiermee ook groter. Voor de ouders is het van belangrijk om in de rol van ouder te blijven en niet als trainer-coach. Je kind wil onvoorwaardelijke en ouderlijke steun en liefde voelen en de technische coaching en bijsturen mag en zal van de trainer-coach komen. Het stellen van haalbare, realistische en controleerbare doelen is van groot belang om het vertrouwen in eigen kunnen te behouden.

Tip: Hoe je het ook went of keert, ouders hebben meer invloed op de stabiliteit en de motivatie van een jonge atleet dan coaches. Kinderen kun je beter niet keihard pushen. Ouders moeten betrokkenheid tonen, maar zonder er een enorme druk op te leggen en dat is best een lastige balans.

• Blijf intelligent in gesprek met je kind of kinderen en ook vooral met de trainers en coaches,
• Deel inzichten en krijg ook inzichten in elkaars verwachtingen. De relatie tussen ouder en trainer-coach is hiermee ook belangrijk,
• Wat we vaak hebben gezien is dat ouders proberen op allerlei (eigen)wijze(n) de snelheid van de ontwikkeling te bevorderen en vooral te voorspoedigen, waardoor de prestatiedruk alsmaar hoger werd,
• Sport moet in de eerste plaats leuk zijn en ga vooral niet op eigen houtje allerlei doe-het-zelf-tactieken uitproberen.

Niet alleen de topsporters zelf moeten dealen met alles rondom zijn of haar topsport, ook hun ouders moeten leren omgaan met alles wat erbij komt kijken in de topsport. Voorkom het verhinderen van je kinderen om evenwichtige, gezonde, prettige volwassenen te worden. Blokkeer hen de weg niet voor het al vroeg te leren omgaan met ongemak en tegenslagen. Hoe kun je nu zelfvertrouwen opbouwen als je nooit geleerd hebt met tegenspoed om te gaan?

Wat is prestatiedruk? Hoe maak je een kampioen? Hoe belangrijk is winnen? Wat is een jurysport? Wat is topsport? Wanneer ben je eigenlijk een topsporter? Wat is faalangst? Wat is Papendal? Wat is competitieve angst? Hoe word ik topsporter? Wat is NOCNSF? Welke risico’s loop ik als ik aan topsport doe? Welke sporten trainen op Papendal? Kan iemand je ook met vriendelijke woorden onder druk zetten? Bestaat stressbestendig zijn? Is er relatie tussen stress en blessures? Is plezier in sporten belangrijk? Waarom werkt doelen stellen niet? Wat betekent belastbaarheid? Wat is een warrior mindset? Kun je werken aan je zelfvertrouwen door een weerbaarheidstraining? Wat is een jankerd? Wat is quitter-gedrag?