Mag de Marechaussee controleren op basis van uiterlijk?

Op Schiphol uit de rij gehaald worden vanwege je huidskleur mag niet meer. In februari 2023 oordeelde het gerechtshof Den Haag dat de Koninklijke Marechaussee (KMar), bij het steekproefsgewijs controleren van reizigers, discrimineerde door hen te controleren op basis van hun uiterlijk, zoals onderscheid maken door gebruik van kenmerken als huidskleur, afkomst of religie. De KMar maakte daarmee onderscheid op basis van ras. De KMar moest na vonnis in deze historische zaak direct stoppen met etnisch profileren.

Deze controles, die regelmatig plaatsvinden op onder meer luchthavens en treinstations, moeten er mede voor zorgen dat minder mensen illegaal in Nederland verblijven. Dat zijn zogenaamde MTV-controles (Mobiel Toezicht Veiligheid). Medewerkers van de KMar moeten zich volgens de grensbewakingsdienst houden aan een zogenoemd Handelingskader Professioneel Controleren. De huidige werkwijze van de KMar zou een vorm van rassendiscriminatie zijn. Ook zou het een negatieve uitstraling op de maatschappij hebben als geheel. Dit verbod zou naar zeggen een belangrijke stap in de strijd tegen racisme en discriminatie zijn.

Vragen die je zou kunnen hebben zijn bijvoorbeeld:

• Hoe kom je er in de praktijk achter dat je daadwerkelijk 100,00% vanwege je huidskleur, afkomst of religie wordt gecontroleerd?
• Is dit verbod wel op te lossen met goede voornemens, een awareness-cursusje of workshop bij betreffende KMar medewerkers?
• Hoe weet je nu 100,00% zeker dat er een regel is overtreden of dat het louter en alleen een éénmalig incident is, door bijvoorbeeld onbewust en onbekwaamheid of dat de intentie gewoon van goede wil en te goeder trouw was?
• Hoe dat dan zit met de andere soortgelijke overheidsorganen en moet er dan niet overheidsbreed veel meer gedaan moet worden ter voorkoming?
• Wat voor een gevolgen gaat deze uitspraak hebben voor alle andere soortgelijke controles bij de andere overheidsorganen?
• Hoe moet dit dan moet gaan op de in het dagelijkse bedrijfsleven, op werkvloer bij een bedrijf met werkgevers, HR-professionals die kandidaten beoordelen, werknemers, onderaannemers, zzp-ers en leveranciers?
• Wat is nu echt de grote winst en het grote voordeel geweest In deze rechtszaak of is simpelweg een onderdeel van een nog veel breder probleem?
• Worden er bij grenscontroles of aanhoudingen op straat volledige en sluitende overzichten, van geslaagde en verijdelde pogingen de wet te overtreden, bijgehouden?
• Hoe zorg je dat het dan ook echt 100,00% niet meer gebeurt, wie gaat er netto onderaan de streep corrigeren en hoe gaan we dit daadwerkelijk meten?

Of de KMar wel of niet de praktijk van etnisch profileren blijft voortzetten, ondanks het rechterlijk verbod, zal vast en zeker een hete aardappel blijven. Daar kun je met je simpele gezonde boeren verstand natuurlijk op wachten. Hier zal vast en zeker een rapportje, op basis van de jaarcijfers, van komen welk effect deze gehele exercitie heeft gehad op het aantal aangetroffen gevallen van illegaliteit bij onze landsgrenzen.

Daarbij kan, hoe kan het ook anders in deze tijd, deze rechtszaak, ook op felle kritiek en landelijke discussie rekenen. En bedenk daarbij, wel of geen rechtspraak, wel of geen verbod, incidenten zullen linksom of rechtsom blijven bestaan, daar gaat geen verbod, lijstje of handtekening iets aan doen, besef dat ook. Blijf altijd signaleren, reflecteren en leren. Linksom of rechtsom, in de praktijk blijkt etnisch profileren een moeilijk uit te bannen verschijnsel. Je leest het al, dit onderwerp is verre van klaar.

Wat is de taak van de marechaussee? Wat is een tweederangsburger? Is onze overheid nog in staat haar burgers te beschermen? Hoe herken je buitenproportioneel geweld? Wat is een BBE? Wat betekent (on)bevoegdheid van de verbalisant? Wat is proportioneel geweld? Wat wordt bedoeld met iemand neutraliseren? Wat wordt bedoeld met iemand uitschakelen? Wat is discriminatie? Bestaat bewuste en onbewuste discriminatie? Wat is groepsbelediging? Wat is buitensluiting? Wat is het verschil tussen aanhouden en staandehouden? Kan een burger iemand staande houden? Wat is predictive profiling? Wat is crowd control? Verdoen we onze tijd met overal wat van te vinden? Hoe is het gesteld met het vertrouwen van de burgers in de Nederlandse overheid?