Is hoogsensitief zijn een diagnose?

Hoogsensitief zijn: bestaat dat echt of ben je gewoon overdreven emotioneel? Dit vraagstuk is een welbekende hete aardappel in menig discussie. Hoogsensitief persoon of HSP (de afkorting van Highly Sensitive Person) is een term uit de psychologie die in 1996 werd geïntroduceerd door de Amerikaanse psychologe dr. Elaine N. Aron.

Bij benadering zijn ongeveer 15-20% van de bevolking hoogsensitieve personen. Voor zover bekend zijn er net zo veel hooggevoelige mannen als vrouwen. Belangrijk om te vermelden is dat hoogsensitiviteit géén diagnose is. Hooggevoeligheid, hoogsensitief is geen aandoening, handicap of stoornis. Hoogsensitiviteit is een persoonlijkheidskenmerk. We spreken daarom ook niet van HSP symptomen, waar je last van kunt hebben. Het staat dus ook niet in de DSM (de bijbel voor psychiaters en psychologen). DSM staat voor Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Je krijgt er geen briefje van de dokter voor en het mag je niet thuishouden van je werk of school. HSP heb je niet, je bent het.

Hoogsensitieve personen hebben vaak de neiging om zich snel iets van hun omgeving aan te trekken. Ze zijn gevoelig en intuïtief en harde woorden of harde kritiek vinden ze moeilijk. Zorgzaam zijn en moeite om grenzen aan te geven. Gevoelig voor stress, spanning en fysieke klachten als hoofdpijn, allergieën, eczeem, maag/darmklachten, chronische vermoeidheid enz. Gevoelig voor stemmingswisselingen, depressiviteit, angsten en verslavingen. Goed kunnen inleven in een ander. Ook kunnen ze zich sneller afgewezen voelen.

Ze ervaren de omgeving veel intenser dan anderen, en ze zijn met velen. Terwijl rond hoogsensitiviteit een industrie is ontstaan, doet de wetenschap het meestal af als een modegril. Is het meer dan dat, en zo ja, is het ook een probleem? Veel voorkomende kenmerken of eigenschappen van HSP zijn:

• Je bent zeer opmerkzaam en neemt meer dan anderen details en non-verbale communicatie waar.
• Je raakt eerder overprikkeld (overstimulatie) en gemakkelijk overweldigd. Je zintuigen worden eerder geprikkeld (geluiden, geuren, licht, bewegingen, kleuren, vormen, smaken, etc.). Je wordt meer dan gemiddeld geraakt door kunst of muziek of onverwachte aanrakingen.
• Je hebt meer tijd nodig om een besluit te nemen of een keuze te maken. Je hebt de neiging situaties te veel onnodig te overdenken.
• Je werkt sneller en maakt minder fouten tijdens een taak, maar dat kan leiden tot overbelasting en stress. Je bent sneller stressgevoelig, waardoor je minder goed onder druk presteert of als je geobserveerd word.
• Soms begrijpen anderen die niet hoogsensitief zijn je niet goed, wat kan leiden tot communicatieproblemen.
• Je hebt meer tijdig nodig om met veranderingen om te gaan.
• Je kunt slecht tegen drukte en lawaai, je houdt meer van rust en stilte.
• Je voelt de sfeer in een groep. Je ervaart sterk de stemmingen van anderen en wordt hierdoor beïnvloed.
• Je wilt anderen graag helpen, en vergeet hierbij soms jezelf.
• Je hebt meer dan gemiddeld rust, orde en regelmaat nodig om in balans te blijven.

Zijn hoogsensitief en hoogbegaafd hetzelfde? In de volksmond worden hooggevoeligheid en hoogsensitiviteit vaak door elkaar gehaald, maar het zijn twee aparte zaken. Er zijn diverse meningen en theorieën over wat hoogbegaafdheid precies is. Hoogsensitiviteit gaat over het persoonlijkheidskenmerk. Hoogbegaafden die intellectueel gevoelig zijn, willen situaties begrijpen en zoeken naar de waarheid. Ze kunnen erg vasthoudend zijn in het oplossen van problemen. Zij hebben een enorme leerhonger en lezen alles wat los en vast zit. Ze houden van analyseren en van denken over denken (metacognitie). Hoogbegaafden zijn intens nieuwsgierig en kunnen scherp waarnemen. Als iets interessant is, kunnen ze zich erg goed concentreren.

Een HSP behandeling houdt in dat een hoogsensitief persoon (HSP) wordt behandeld bij zijn of haar hoogsensitiviteit of hooggevoeligheid. Dit staat doorgaans in het teken van het leren aangeven van grenzen, ontdekken en voorzien op welke momenten je overprikkelt raakt en welke signalen hieraan voorafgaan. Beter om te gaan met jouw eigen en andermans emoties, meer rust in je hoofd te krijgen en meer (levens)energie te krijgen. Ook wordt aandacht besteed aan wat je kunt doen om te ontspannen als het je toch even teveel wordt. Door voor jezelf betere omstandigheden te creëren.

Wat is levenskunst? Wat doet levenshouding? Heb je invloed op je eigen mindset? Wat zijn modeziektes? Heb ik gebrek aan weerbaarheid? Is voeding mijn beste medicijn? Wat is drukverslaafd zijn? Wat vertelt lichaamstaal? Waarom helpt huilen niet? Hoe haal je alles uit het leven? Wat is mental stretching? Wat is een mentale reset? Wat is een adaptieve mindset?