Schuilt er in iedere persoon een potentiële moordenaar?
Wanneer een persoon de dood van een ander heeft veroorzaakt, wordt dit in de volksmond al snel ‘moord’ genoemd. Schuilt in iedereen een moordenaar? Moord en doodslag fascineert de mens al heel lang. Er zijn al veel onderzoeken naar gedaan, songs en boeken over geschreven. De meningen over deze breinbrekende kwestie zijn verdeeld. Velen bezweren dat ze nooit iemand opzettelijk zouden kunnen doden. Maar onmogelijk is het zeker niet.
Weet jij zelf wel zeker waartoe je in staat bent in een bui van uiterste razernij, wanneer reflexen het overnemen van je menszijn, of in tijden van een oorlog of als je (mogelijk) het contact met de realiteit verloren bent? Maar hoe kom je tot zo’n gruwelijke daad? Wat gaat er op zo’n moment in je hoofd om? Is het kortsluiting, eerwraak, sociale druk, religie, het recht in eigen hand nemen, totale gekte, psychse of misschien juist een heel bewuste daad?
In elke persoon schuilt (helaas) een potentiële moordenaar en iedereen is in staat een ander te vermoorden. Moordenaars zijn en blijven mensen, hoe monsterachtig hun daden ook lijken. Fantaseren, boeken of songs over schrijven en zingen over moord lijkt dus vrij normaal. Maar dat betekent nog niet dat je dit ook in praktijk wilt brengen. Gelukkig maar, anders hadden we veel hogere moordcijfers.
De psyche van een moordenaar is een ingewikkeld brein. Wat bezielt die ene vriendelijke en behulpzame buurman om op een nacht zijn vrouw, kinderen en huisdier zonder blikken of blozen af te slachten met een machete? Of een maatschappelijk betrokken brandweerman die zijn vrouw maandenlang vergiftigd met de dood als gevolg. Levensdelicten worden als beestachtig ervaren, maar doorgaans doden dieren geen soortgenoten.
De juridische betekenis is echter beperkter. Artikel 289 van het Wetboek van Strafrecht stelt moord strafbaar. Hierin is bepaald: “Hij die opzettelijk en met voorbedachten rade een ander van het leven berooft, wordt, als schuldig aan moord, gestraft met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste dertig jaren of geldboete van de vijfde categorie.”
Er zit dus toch nog nuance in. Wanneer iemand een ander met vooropgezet plan om het leven brengt, valt dit onder moord. Als dit vooropgezette plan niet kan worden bewezen, kan de verdachte mogelijk alsnog voor doodslag worden veroordeeld.
Even weer terug naar de praktische kant. Moord is voor de meesten een ondenkbare daad, maar het motief voor het plegen van een moord begint over het algemeen vanuit een emotie. Ook is het zo dat een moordenaar over het algemeen geen berekenende en koelbloedige gestoorde is. Eigenlijk is de conclusie dat er potentiëel in iedereen een moordenaar zit, maar niet iedereen wordt een moordenaar. Het ligt er maar aan hoever je gedreven wordt tot het uiterste, wat je uiteindelijk gaat doen. Kort door de bocht gezegd: onder de ‘juiste’ omstandigheden kan iedereen die moordenaar worden, jij, ik en iedereen!
Wat is een executiepeloton? Wat is kopschoppen? Is geweld een taal? Wat is de link tussen oorlog en sadisme? Wat betekent de aard van het beestje? Wat betekent verhuftering? Wat wordt er bedoeld met politionele acties? Wat is buitenproportioneel geweld? Wat betekent tjingtjangen? Wat is frustratieagressie? Wat wordt er bedoeld met zuiveringsacties? Wat betekent een mentaal breekpunt? Wie waren het legioen van de rechtvaardige vorst? Wat verstaan we onder agressie en geweld? Ik voel me onveilig. En nu? Wat doe je als je wordt bedreigd? Wat is zinloos geweld? Wat is primair gedrag?