Waarom mag een man niet huilen?

Een man mag niet huilen. Maar wat als je pas 10 jaar oud bent en als man beschouwd wordt? Dat overkomt een groot aantal jongens bij het afscheid van hun moeders uit de kampen.

Bij de internering van vrouwen en hun kinderen worden alle jongens in eerste instantie bij hun moeders geplaatst. Zij moeten de zwaardere werkzaamheden in het kamp verrichten, zoals land bewerken, het sjouwen van tonnen afval en goederen laden en lossen. Tot april 1944 worden de jongens ouder dan zestien jaar door de Japanners weggehaald en overgebracht naar mannenkampen. In april 1944 verandert het Japanse beleid ten aanzien van de jongens.

Alle jongens van tien jaar en ouder worden vanaf die datum als man aangemerkt en overgebracht naar speciaal voor hen opgerichte jongenskampen of naar mannenkampen. Het gedwongen afscheid heeft grote impact op zowel de jongens als hun moeders. Sommige jongens hebben geluk als ze bij hun vader of broer(s) terechtkomen. In andere gevallen moeten ze geheel zelfstandig als volwassenen zien te overleven. De oorlog heeft een hele generatie haar jeugd ontnomen.

Wat zijn Vrouwenkampen? Tijdens de Japanse bezetting werden tussen maart 1942 en augustus 1945 ongeveer 100.000 burgers geïnterneerd. Mannen werden daarbij gescheiden van vrouwen en kinderen.

In eerste instantie verbleven alle kinderen en ook mannen ouder dan zestig in de vrouwenkampen, waardoor een zeker gezinsleven nog kon worden gehandhaafd. Vanaf 1944 werden alle mannen en jongens van 10 jaar en ouder ondergebracht bij de mannen of in speciale kampen voor jongens.

De kampen waren meestal stadswijken die door prikkeldraad waren afgeschermd en waar men opgezette tijden in en uit kon lopen. Begin 1943 werd de vrijheid verder ingeperkt en maakte het hek plaats voor een gesloten bamboefaçade, het ‘gedek’.

Zowel vrouwen als grote kinderen moesten werken. Kampgevangenen, ook zieken, dienden iedere dag aan te treden en moesten urenlang in de volle zon staan. Konden mannen soms nog op basis van een zekere gelijkwaardigheid met hun Japanse kampstaf omgaan, voor vrouwen gold een andere realiteit waarbij zij waren overgeleverd aan de grillen van de Japanse bewakers die vrouwen met dedain behandelden en de ‘mooisten’ wegvoerden naar militaire bordelen.

Wat is KNIL? Werden er ook militairen uit het Nederlandse leger voor een bepaalde periode bij het KNIL gedetacheerd? Wie was klokkenluider Joop Hueting? Wat is de Bersiap-periode? Wat is Indisch zwijgen? Wat is de betekenis van Merdeka? Wat betekent Tempo Doeloe? Wat waren contractpensions? Waar ging de Atjeh oorlog over? Wat werd er afgesproken in het Akkoord van Linggadjati? Wat was de T-Brigade? Wat betekent tjingtjangen? Wat is een vreemdelingenlegioen? Wat zijn Military Martial Arts? Wat zijn jungletrainingen? Wat is hand-to-hand combat training? Wat is een militaire survival training? Waarom noemen ze Indo’s pinda’s? Waarom noemen ze Indo’s blauwe? Wat is de link tussen Legionairs en het KNIL? Wat is de Pakan Baroe spoorlijn? Wat wordt er bedoeld met politionele acties? Wat wordt er bedoeld met zuiveringsacties? Wat deden oorlogsvrijwilligers in Nederlands-Indië? Wie is Zwarte Sinterklaas? Wat is een spijtoptant? Wat zijn ploppers in Nederlands-Indië? Wanneer was de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië? Wat is een Ereteken voor Orde en Vrede? Waarom schamen we ons om te huilen?

Wil je meer weten over KNIL of zoek je informatie over een ouder of voorouder die bij het KNIL zat, dan kun je terecht bij Nationaal Archief of Nationaal Militair Museum.